بسیاری از افرادی که به تازگی وارد دنیای ضبط، تنظیم، میکس و مسترینگ شده‌اند، به خوبی با مفهوم آکوستیک کردن فضای استودیو آشنا نیستند و اغلب آن را با عایق صوتی کردن فضای استودیو اشتباه می‌گیرند. آکوستیک کردن استودیو به شما اجازه می‌دهد صدا را با کیفیت بهتری بشنوید. تجهیزات آکوستیک اهمیت زیادی دارند و به اندازه اسپیکرهای مانیتورینگ روی کیفیت صدا تاثیر می‌گذارند. حتی اگر می‌خواهید در استودیوی خانگی کار کنید، نباید از آکوستیک کردن اتاق‌تان غافل شوید. همچنین باید توجه داشته باشید که چه برای ضبط صدا و چه برای تنظیم، میکس و مسترینگ نیاز به یک محیط آکوستیک شده دارید.
شاید تصورتان این باشد که آکوستیک کردن محیط استودیو کاری پیچیده و دشوار است، اما در حقیقت این‌طور نیست. ما در این مقاله تمام تجهیزات آکوستیک را به شما معرفی می‌کنیم و به شما می‌گوییم از هر یک از آن‌ها چگونه باید استفاده کنید.
آکوستیک کردن اتاق چه اهمیتی دارد؟
با آکوستیک کردن فضای استودیو، شما خصوصیات آکوستیک آن اتاق را بهبود می‌دهید و اتاق را برای ضبط یا میکس و مسترینگ موسیقی به حالت مطلوبی می‌رسانید. هدف از آکوستیک کردن فضا این است که آمبیانس اتاق را کنترل کنید. هنگام ضبط، وقتی شما صدای یک وکالیست یا نوازنده را ضبط می‌کنید، میکرفن صدای مستقیم خواننده یا نوازنده و همچنین صدای اتاق را ضبط می‌کند. دلیلش این است که صدای خواننده به دیوارها و سایر سطوح اصابت کرده و سپس از این سطوح منعکس می‌شود. این صدای منعکس شده، چند میلی ثانیه بعد از صدای مستقیم خواننده یا نوازنده به میکروفن می‌رسد. به این ترتیب ترکیبی از صدای خواننده و صدای اتاق ضبط خواهد شد. با آکوستیک کردن مناسب اتاق، شما می‌توانید صدای خالص خواننده یا سازها را ضبط کنید.
در هنگام میکس هم شما علاوه بر صدای اسپیکرهای مانیتورینگ، انعکاس صدای اسپیکرها در اتاق را هم می‌شنوید. دلیلش این است که سیگنال اسپیکرها به دیوارها و سایر سطوح برخورد کرده و چند میلی ثانیه بعد به گوش شما می‌رسد. در این حالت، شنیدن دقیق میکس دشوار می‌شود و اگر شما نتوانید صداها را دقیق بشنوید، در تصمیم‌گیری هنگام میکس با مشکل مواجه می‌شوید.
انواع تجهیزاتی که برای آکوستیک کردن اتاق استفاده می‌شوند
تجهیزات آکوستیک در انواع اندازه‌ها و شکل‌ها وجود دارند و هر کدام کارکرد خاص خودشان را دارند. در ادامه هر یک از تجهیزات آکوستیک را به شما معرفی می‌کنیم.
جاذب‌ها:
وقتی صدایی در اتاق پخش می‌شود، امواج صوتی با تمام سطوح موجود در اتاق شما برخورد می‌کنند و از آن‌ها منعکس می‌شوند. چنین چیزی برای فضایی که قرار است برای ضبط یا میکس استفاده شود، ایده‌آل نیست. وقتی انعکاس صدا در اتاق زیاد باشد، شما نمی‌توانید صداها را به شکل دقیق و با کیفیت بالا بشنوید، چرا که انعکاس‌های اضافی با صدای اصلی ترکیب می‌شوند و شما چنین ترکیب نامطلوبی را می‌شنوید.
پنل‌های جاذب، همان‌طور که از نامشان پیداست، صدا را جذب می‌کنند. این پنل‌ها را از متریال‌هایی می‌سازند که موجب می‌شوند انرژی صوتی از سطوحی مانند دیوار و سقف منعکس نشود. این پنل‌ها تاثیر بزرگ و ملموسی را روی کیفیت صدای استودیو و ضبط‌های شما می‌گذارند.
بیس ترپها:
بیس ترپ، نوعی جاذب است که به واسطه شکل خاصی که دارد، به شکلی تخصصی فرکانس‌های بیس را جذب می‌کند. فرکانس‌های بیس طول موج بلندتری دارند و همین موضوع موجب می‌شود که کنترل کردن امواج بیس در اتاق مشکل باشد. امواج بیس بیشتر در کنج‌های اتاق تشدید می‌شوند، به همین دلیل بیس ترپها به شکلی مثلثی طراحی می‌شوند که شما بتوانید آن‌ها را در کنج‌های اتاق قرار دهید. ضخامت زیاد بیس ترپها هم به جذب امواج بلند فرکانس‌های بیس کمک می‌کند.
انتشار دهنده‌ها:
اگرچه پنل‌های جاذب برای آکوستیک کردن اتاق مناسب هستند، اما اگر از تعداد زیادی پنل جاذب در اتاق استفاده کنید، صدایی خشک، مرده و غیر طبیعی خواهید داشت. به همین دلیل باید کمی انعکاس صدا در اتاق وجود داشته باشد. پنل‌های انتشار دهنده یا دیفیوزر، راهکار متفاوتی را برای کنترل آکوستیک اتاق ارائه می‌دهند. دیفیوزرها به واسطه شکل خاصی که دارند، صدا را در جهات مختلفی منعکس و در حقیقت انعکاس صدا را پراکنده می‌کنند. به این ترتیب اتاق شما صدایی زنده پیدا می‌کند و میدان استریویی طبیعی در آن به وجود می‌آید، بدون این که اکوهای نامطلوب در اتاق شنیده شوند.
معمولا در آکوستیک کردن استودیو، استفاده از ترکیبی از پنل‌های جذاب و انتشار دهنده بهترین نتیجه را به شما می‌دهد. با این‌حال توجه داشته باشید که فضایی که در آن به ضبط وکال می‌پردازید، از این قاعده مستثنی است و شما در این فضا نباید از پنل انتشار دهنده استفاده کنید، مخصوصا اگر می‌خواهید صدای وکال کاملا تمیز و خشک ضبط شود. انعکاس صدا در فضاهای کوچک، مانند فضایی که برای ضبط صدا در استودیو در نظر گرفته می‌شود، می‌تواند مشکل‌ساز باشد و از وضوح صدا بکاهد. برطرف کردن چنین مشکلی هنگام میکس دشوار خواهد بود.
اهمیت انتخاب پوزیشن اسپیکرهای مانیتورینگ
پیش از آن که اقدام به نصب تجهیزات آکوستیک کنید، باید مطمئن شوید که موقعیت اسپیکرهای مانیتورینگ و محل نشستن شما هنگام کار به خوبی تعیین شود. محل نشستن شما با محل دو اسپیکر باید یک مثلث متساوی الاضلاع را شکل دهد؛ یعنی فاصله بین دو اسپیکر با فاصله شما نسبت به هر یک از اسپیکرها باید برابر باشد، در غیر این صورت صدای ایده‌آل مانیتورهایتان را نخواهید شنید.
تجهیزات آکوستیک را در چه قسمتی از اتاق قرار دهیم؟
تجهیزات آکوستیک در قسمت‌هایی قرار می‌گیرند که صدا از آنجا منعکس می‌شود. استودیوی خود را مانند یک میز بیلیارد تصور کنید: موج صدای اسپیکرهای مانیتورینگ شما توپ بیلیارد است و صدا همان مسیری است که توپ بیلیارد طی می‌کند. نقاط انعکاس صدا در اتاق همان جایی است که توپ بیلیارد به کناره‌های میز برخورد می‌کند. پس درست همان‌طور که باید به درستی به توپ بیلیارد ضربه بزنید تا به نقاط مناسبی برخورد کند، تجهیزات آکوستیک را هم باید در جای مناسبی قرار دهید که انعکاس صدا به آنجا برخورد می‌کند.
محل قرار دادن جاذب‌ها:
وقتی می‌خواهید فوم یا پنل‌های جاذب را در اتاق نصب کنید، کار را از جلوی اتاق شروع کنید، یعنی همان قسمتی که اسپیکرهای مانیتورینگ قرار گرفته‌اند. این موضوع مخصوصا زمانی اهمیت دارد که شما تعداد محدودی پنل جاذب در اختیار داشته باشید، چرا که نقاط انعکاس اولیه بیشترین مشکل را در شنیدن دقیق صدا ایجاد می‌کنند.
ابتدا پنل‌های جاذب را پشت مانیتورها قرار دهید تا نقاط انعکاس اولیه صدا پوشش داده شوند. سپس روی صندلی خود بنشینید (درست در همان موقعیتی که هنگام کار قرار می‌گیرید)، و از یک نفر بخواهید به سمت دیوارهای اطراف برود و آینه‌ای را در دست نگه دارد. این آینه باید هم ارتفاع سر شما باشد. از دوست خود بخواهید آینه را در طول دیوار حرکت دهد و کم کم به سمت عقب برود؛ این کار را تا جایی ادامه دهید که شما بتوانید تصویر اسپیکر مانیتورینگ خود را در آینه ببینید. این نقطه دقیقا جایی است که انعکاس صدای مانیتور روی دیوار اتفاق می‌افتد و شما این محل را باید با پنل‌های جاذب بپوشانید. پس از انجام این کار، دوباره از دوستتان بخواهید که آینه را در طول دیوار حرکت داده و رفته رفته به عقب برود؛ این کار را تا جایی ادامه دهید که اسپیکر دیگر را در آینه مشاهده کنید. این نقطه را هم با پنل جاذب بپوشانید. به این ترتیب نقاط انعکاس اولیه هر دو اسپیکر را پوشش داده‌اید.
توجه داشته باشید که مبل‌های راحتی هم می‌توانند به عنوان جاذب عمل کنند، پس اگر در قسمتی از اتاق مبل راحتی قرار می‌دهید، به این نکته دقت کنید که صدا در آن نقطه جذب خواهد شد.
محل قرار دادن بیس ترپها:
نصب کردن بیس ترپها بسیار آسان است. همیشه کار را از کنج‌های اتاق شروع کنید، چرا که امواج بیس در این نقاط جمع می‌شوند. سعی کنید هر چهار کنج اتاق را با بیس ترپ پوشش دهید.
محل قرار دادن انتشار دهنده‌ها:
معمولا پنل‌های انتشار دهنده هم سطح گوش شما یا کمی بالاتر قرار می‌گیرند. انتشار دهنده‌ها بیشتر برای برطرف کردن مشکل انعکاس صدا در نقاطی کاربرد دارند که دورتر از اسپیکرهای مانیتورینگ قرار گرفته‌اند. البته باید به این نکته دقت کنید که اگر اتاق شما کوچک‌تر از دو متر و نیم است، بهتر است بجای پنل‌های انتشار دهنده از پنل‌های جاذب استفاده کنید.
توجه داشته باشید که قفسه کتاب یا کتابخانه‌ای که پر از کتاب باشد هم می‌تواند به عنوان انتشار دهنده عمل کند. برای این که بهترین نتیجه را بگیرید، بهتر است کتاب‌ها را در عمق قفسه کتاب، جلو عقب کنید، به صورتی که برخی کتاب‌ها به لبه کتابخانه نزدیک، و برخی دیگر عقب‌تر باشند. هرچه کتابخانه شما حالت نامنظم‌تری داشته باشد، بهتر صدا را انتشار خواهد داد.