پیانو یکی از پرکاربردترین سازها در موسیقی معاصر است. طنین پیچیده و تنالیته گسترده این ساز باعث شده تا پیانو به یکی از منعطف‌ترین و کاربردی‌ترین سازهای ملودیک تبدیل شود، اما همین خصوصیات موجب دشوار شدن میکس کردن پیانو می‌شود. با وجود 88 نت، سیم‌های داخل بدنه، رزونانسی که داخل بدنه پیانو ایجاد می‌شود، طیف فرکانسی گسترده و... میکس کردن پیانو کمی چالشی است، مخصوصا زمانی که بخواهید پیانو را در کنار سایر اینسترومنت‌های ملودیک مانند وکال، گیتار، سینتی‌سایزر و... میکس کنید.
در این مقاله ما چند روش مختلف برای میکس کردن پیانو را به شما آموزش می‌دهیم تا بتوانید به یک میکس منسجم و باکیفیت برسید.
چگونه پیانو را میکس کنیم؟
1. استفاده از EQ
اگرچه ما در این مقاله راهکارهایی کلی را برای میکس کردن پیانو ارائه می‌دهیم، اما مهم است که شما هر یک از این تکنیک‌ها را با توجه به زمینه میکس خودتان و سایر اینسترومنت‌هایی که در پروژه‌تان وجود دارد اعمال کنید.
همان‌طور که پیش‌تر اشاره کردیم، پیانو محتوای فرکانسی گسترده‌ای دارد و در حالی که این موضوع می‌تواند در یک تنظیم خلوت نقطه قوت پیانو محسوب شود، اما زمانی که در یک تنظیم پیچیده و کمی شلوغ از پیانو استفاده شود، محتوای فرکانسی غنی پیانو کار را برای شما سخت خواهد کرد. پیش از استفاده از EQ روی پیانو از خودتان این سوال را بپرسید که با اضافه کردن EQ می‌خواهید به چه هدفی برسید. آیا نُت‌های بیس پیانو فضای اضافه‌ای در بخش فرکانس‌های بیس اشغال کرده‌اند؟ آیا در ترک شما گیتار آکوستیکی وجود دارد که فرکانس‌های بالای آن موجب شده تا فرکانس‌های بالای پیانو وضوحش را از دست بدهد؟ بنابراین کاملا هدفمند و برنامه‌ریزی شده از اکولایزر استفاده کنید.
2. ترکیب پیانو با یک اینسترومنت دیگر برای تقویت ترنزینت‌ها
پیانوهایی که دارای چکش‌های نرم‌تر و سبک‌تر هستند یا پارت پیانویی که نوازنده آن را به شکلی ملایم اجرا کرده، ممکن است ترنزینت ضعیفی داشته باشند. چنین چیزی در یک تنظیم خلوت ممکن است مشکلی ایجاد نکند، اما تقویت کردن ترنزینت‌ها می‌تواند به برجسته‌تر شدن پیانو در میکس کمک کند، مخصوصا زمانی که مخاطب موزیک شما را با اسپیکرهای کوچکتر مانند اسپیکر گوشی یا اسپیکرهای بلوتوثی گوش کند.
ترکیب کردن ملایم پیانو با اینسترومنت دیگری که دارای ترنزینت برجسته است، راهی عالی برای دستیابی به یک ترنزینت قوی‌تر در پیانو بدون تغییر دادن تنالیته و کاراکتر صوتی اصلی پیانو است. برای این کار می‌توانید پیانو را با یک سینتی‌سایزر که موج صوتی ساده سینوسی (Sine Wave) را اجرا می‌کند، ترکیب کنید.
برای این که مطمئن شوید ترکیب پیانو با این اینسترومنت جدید صدایی طبیعی و منسجم در میکس ایجاد می‌کند، می‌توانید سیگنال این دو اینسترومنت را به یک باس (BUS) منتقل کرده و روی این باس از پردازش‌هایی مانند کامپرشن یا سچوریشن استفاده کنید که موجب چسبیدن صداها به یکدیگر می‌شوند. به این ترتیب دو اینسترومنت شما صدای واحدی پیدا خواهند کرد و دیگر به صورت دو صدای مجزا شنیده نخواهند شد.
3. استفاده از پلاگین‌های Transient Shaper برای تنظیم ترنزینت‌های پیانو
اگر نمی‌خواهید پیانو را با اینسترومنت دیگری ترکیب کنید، می‌توانید با استفاده از یک پلاگین Transient Shaper صدای بهتری از پیانو بگیرید. اگر پارت پیانوی ضبط شده شما ترنزینت کافی دارد، با استفاده از یک پلاگین ترنزینت شیپر می‌توانید این ترنزینت‌ها را برجسته‌تر کنید و قدرت بیشتری به صدای پیانو بدهید.
4. استفاده از کامپرشن سریالی
پیانو داینامیک رنج وسیعی دارد. پرفورمنس‌های آهسته و ملایم، صدایی لگاتو و پیوسته به ما می‌دهند که اطلاعات تُنال زیادی در آن وجود دارد. اجراهای پیانوی سریع‌تر و قدرتی‌تر، صدایی استکاتو و مقطع‌تری به ما می‌دهند. برخی از پارت‌های پیانو هم ترکیبی از این دو هستند.
این اختلاف داینامیک در صدا (اخلاتف بین صداهای آرام و صداهای بلند) اگرچه برای ایجاد کنتراست در میکس عالی است، اما شاید در برخی موقعیت‌ها بخواهید داینامیک رنج پیانو را کاهش دهید تا صدایی منسجم‌تر در میکس ایجاد شود. برای رسیدن به این هدف، می‌توانید از تکنیک کامپرشن سریالی استفاده کنید؛ روشی که در آن حتی داینامیک‌ترین پارت‌های پیانو به شکلی طبیعی و موزیکال کنترل می‌شوند.
کار را با یک کمپرسور سریع مانند پلاگین‌های شبیه‌ساز کمپرسور 1176 آغاز کنید و پارامتر Ratio را روی حالت نسبتا بالایی قرار دهید. وظیف این کمپرسور این است که بلندترین پیک‌های پیانو را کنترل کند.
سپس از یک کمپرسور ثانویه استفاده می‌کنیم که در آن پارامتر Attack روی مقدار آهسته‌تر و پارامتر Ratio روی مقدار پایین‌تری قرار گرفته است. وظیفه این کمپرسور، کنترل کردن لِول کلی سیگنال است تا پیانو صدایی یکدست‌تر و پرحجم‌تر پیدا کند.
5. به استریو ایمیج پیانو توجه کنید
پیانو نه تنها فضای فرکانسی زیادی را در میکس اشغال می‌کند، بلکه همچنین فضای زیادی در استریو ایمیج میکس را هم در بر می‌گیرد. دلیل این موضوع به نحوه ضبط شدن صدای پیانو باز می‌گردد. معمولا برای ضبط پیانو از حداقل دو میکروفن استفاده می‌شود که با فاصله از یکدیگر قرار می‌گیرند. این روش میکروفن‌گذاری موجب واید شدن استریو ایمیج پیانو می‌شود.
چنین چیزی شاید در برخی میکس‌ها مخصوصا میکس‌های خلوت مشکلی ایجاد نکند و حتی یک مزیت بزرگ محسوب شود، اما اگر با سناریویی مواجه هستید که نیاز است استریو ایمیچ پیانو را کاهش دهید یا حتی آن را به یک فایل مونو تبدیل کنید، بهتر است استفاده از پلاگین‌های ایمیجر مانند S1 Stereo Imager از شرکت Waves را مد نظر قرار دهید.
اگر از روش مونو کردن صدای پیانو استفاده می‌کنید، باید مراقب مشکلات phase باشید، پس صدای پیانو را به دقت گوش کنید و مطمئن شوید صدای آن آسیب نمی‌بیند.
اگر می‌خواهید صدای پیانو در حالت استریو باقی بماند و می‌خواهید اطلاعات استریوی آن را بر حسب فرکانس‌ها تنظیم کنید، استفاده از پلاگین‌های EQ که دارای قابلیت mid/side هستند، توصییه می‌شود. با استفاده از چنین پلاگین‌هایی می‌توانید برای مثال تنها قسمت مرکز استریو ایمیج را اکولایز کرده و کناره‌های استریو ایمیج را دست‌نخورده باقی بگذارید.
6. آیا به ریورب نیاز دارید؟
مانند بخش EQ، برای استفاده از ریورب هم باید این سوال را از خودتان بپرسید که آیا میکس شما، اضافه کردن ریورب به پیانو را می‌طلبد یا نه. پس پیش از آن که چشم بسته به پیانو ریورب اضافه کنید، خوب به صدای آن گوش دهید. میکروفنی که برای ضبط صدای پیانو استفاده می‌شود، معمولا آمبیانس اتاق را هم ضبط می‌کند. در این حالت صدای ضبط شده به صورت طبیعی ریورب هم دارد و به همین دلیل اضافه کردن بی‌دلیل پلاگین ریورب، می‌تواند به صدای پیانوی شما آسیب بزند و حالتی غیر طبیعی و ناواضح به آن بدهد.
از طرف دیگر در برخی از تکنیک‌های ضبط، صدای پیانو به شکلی ضبط می‌شود که میکروفن‌ها، صدای آمبیانس اتاق را ضبط نمی‌کنند. در این تکنیک‌ها، میکروفن‌ها در نزدیکی اجزای مختلف پیانو قرار می‌گیرند و در نهایت باهم میکس می‌شوند؛ پس آمبیانس اتاق در این حالت بسیار ضعیف است. در چنین حالتی می‌توانید خودتان یک پلاگین ریورب به پیانو اضافه کنید تا به صدای آن عمق داده و حس وجود داشتن یک فضای آکوستیک را به شنونده القا کنید.